Mongolian vintage cycling
11-20-21, 01:31 PM
#1
Member
Thread Starter
Mongolian vintage cycling
In a perpetual quest to find those hidden passionates, we came across a beautiful series of photos from Mongolia.
These photos come from the Mongolian Cycling Federation, but unfortunately, we have not been able to communicate with the members so far.
The post was published on the 1st of October on their page, and we were eager to know more about all these pictures, bikes, and people. We already came across Mongolia while doing some research about the peace race, a legendary race which mixed amateurs and professional cyclists from all over the world: "Teams came not only from Stalin's minion states but also from the capitalist bulwarks of Denmark and Finland, Holland and Belgium, Britain and France. In 1954 India sent a team (the Sikh rider Dhana Singh became a household name across half a continent), and later Mongolia and All were enthusiastically received by the great unwashed, and their presence was ruthlessly exploited by the party ideologues. Not least the legendary Egyptians. They'd never seen snow before, but then they'd never ridden through the Harz Mountains in May. "- prendas.co.uk
It is fantastic to see these riders and understand how hard it could have been for them to train in Mongolia. We hope to be able to catch a few words very soon from those people and be able to write a short something on this.
If anyone is speaking English & Mongolian and would like to help, you're more than welcome.
Credit photo: Mongolian Cycling Federation ( Thanks to them for sharing those pictures)
These photos come from the Mongolian Cycling Federation, but unfortunately, we have not been able to communicate with the members so far.
The post was published on the 1st of October on their page, and we were eager to know more about all these pictures, bikes, and people. We already came across Mongolia while doing some research about the peace race, a legendary race which mixed amateurs and professional cyclists from all over the world: "Teams came not only from Stalin's minion states but also from the capitalist bulwarks of Denmark and Finland, Holland and Belgium, Britain and France. In 1954 India sent a team (the Sikh rider Dhana Singh became a household name across half a continent), and later Mongolia and All were enthusiastically received by the great unwashed, and their presence was ruthlessly exploited by the party ideologues. Not least the legendary Egyptians. They'd never seen snow before, but then they'd never ridden through the Harz Mountains in May. "- prendas.co.uk
It is fantastic to see these riders and understand how hard it could have been for them to train in Mongolia. We hope to be able to catch a few words very soon from those people and be able to write a short something on this.
If anyone is speaking English & Mongolian and would like to help, you're more than welcome.
Credit photo: Mongolian Cycling Federation ( Thanks to them for sharing those pictures)
Likes For Cyclopast:
11-20-21, 02:41 PM
#2
Senior Member
Join Date: Oct 2015
Location: PDX
Posts: 10,086
Bikes: Merz x 5 + Specialized Merz Allez x 2, Strawberry/Newlands/DiNucci/Ti x3, Gordon, Fuso/Moulton x2, Bornstein, Paisley,1958-74 Paramounts x3, 3rensho, 74 Moto TC, 73-78 Raleigh Pro's x5, Marinoni x2, 1960 Cinelli SC, 1980 Bianchi SC, PX-10 X 2
Mentioned: 200 Post(s)
Tagged: 0 Thread(s)
Quoted: 3124 Post(s)
Liked 2,868 Times
in
1,822 Posts
Jensie won the Peace race in 94, seems to have been part of the springboard to the Pro's for him. 
Likes For merziac:
11-20-21, 05:50 PM
#3
Senior Member
Cyclopast,
You might try contacting the Mongolian Society which is housed here at Indiana University. I was in touch with them until the pandemic stopped all communication with them for me. I might be able to contact them and find you an interpreter. Let me know. Smiles, MH
You might try contacting the Mongolian Society which is housed here at Indiana University. I was in touch with them until the pandemic stopped all communication with them for me. I might be able to contact them and find you an interpreter. Let me know. Smiles, MH
Likes For Mad Honk:
11-22-21, 03:11 PM
#4
Member
Thread Starter
Originally Posted by merziac
Jensie won the Peace race in 94, seems to have been part of the springboard to the Pro's for him.
Likes For Cyclopast:
11-22-21, 03:15 PM
#5
Member
Thread Starter
Originally Posted by Mad Honk
Cyclopast,
You might try contacting the Mongolian Society which is housed here at Indiana University. I was in touch with them until the pandemic stopped all communication with them for me. I might be able to contact them and find you an interpreter. Let me know. Smiles, MH
You might try contacting the Mongolian Society which is housed here at Indiana University. I was in touch with them until the pandemic stopped all communication with them for me. I might be able to contact them and find you an interpreter. Let me know. Smiles, MH
So I'm preparing a few questions for him. I'm so excited, It will be very amazing! I can not hide that I have a strong interest in Asian culture, especially from the cycling perspective. I really enjoyed speaking with Vietnamese, Taiwanese or even Singaporean about their cycling history. It completely shift your perception of the cycling world!
So I will be very interested to get in contact with an interpreter at least to write some questions and see the answers <3 Thanks for your help !
Likes For Cyclopast:
11-22-21, 07:54 PM
#6
Junior Member
Join Date: Nov 2021
Location: Oakland, CA
Posts: 16
Mentioned: 1 Post(s)
Tagged: 0 Thread(s)
Quoted: 7 Post(s)
Likes: 0
Liked 0 Times
in
0 Posts
Very interesting! Is there a source to read more about the peace race? Was Mongolia within the soviet sphere of influence at this time?
11-23-21, 03:53 AM
#7
Strong Walker
Originally Posted by Cyclopast
Yes! This race was something important back in time. A lot of well know cyclist did it like Fignon per example.
The Friedensfahrt was considered to be the "Tour de France for amateurs" and a win there was certainly a big deal. If you were eastern block, it bought you neverending fame and a comfortable government-provided life, if you were western, pro team managers would take notice.
11-23-21, 04:11 AM
#8
Senior Member
Join Date: Mar 2017
Location: Arnhem NL
Posts: 194
Bikes: Peugeot PR60 1977, Fuji Sportif 2.3 2019, Duell Professional SLX 1992
Mentioned: 3 Post(s)
Tagged: 0 Thread(s)
Quoted: 65 Post(s)
Liked 50 Times
in
46 Posts
https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20200625_05001083
Roughly translated:
1967. the Cold War is in full effect. In the West the "capitalistic" pros ride the Tour de France. In the East the state-amateurs ride their own big tour, the Peace Race.
No other sportsmatch is that entwined with the socialistic state. But even the Iron Curtain has holes. In 1967 the Flemmish ("Flemm"..?) Marcel Maes, as the only Belgian ever, wins the Peace Race. The communistic apparatus (i.e. politicians, state officials, apparatsjiks,...) watches. "The people hardly dared speaking to us"
(..) <-- mine. Translation also.
.. Interesting!
Roughly translated:
1967. the Cold War is in full effect. In the West the "capitalistic" pros ride the Tour de France. In the East the state-amateurs ride their own big tour, the Peace Race.
No other sportsmatch is that entwined with the socialistic state. But even the Iron Curtain has holes. In 1967 the Flemmish ("Flemm"..?) Marcel Maes, as the only Belgian ever, wins the Peace Race. The communistic apparatus (i.e. politicians, state officials, apparatsjiks,...) watches. "The people hardly dared speaking to us"
(..) <-- mine. Translation also.
.. Interesting!
11-23-21, 04:17 AM
#9
Senior Member
Join Date: Mar 2017
Location: Arnhem NL
Posts: 194
Bikes: Peugeot PR60 1977, Fuji Sportif 2.3 2019, Duell Professional SLX 1992
Mentioned: 3 Post(s)
Tagged: 0 Thread(s)
Quoted: 65 Post(s)
Liked 50 Times
in
46 Posts
Rest of the article. Enjoy! In Dutch/Belgian, so maybe you want an online translator. Babelfish..? 
Marcel Maes won de Vredeskoers, goed voor één van de merkwaardigste zeges uit het Belgische wielrennen: “Fabrieken werden stilgelegd”
Het eindpodium van de Vredeskoers 1967 met Marcel Maes op het hoogste schavot. — © Familie Maes1967. Voller kan de Koude Oorlog niet zijn. In het Westen rijden de ‘kapitalistische’ profs de Tour de France. In het Oostblok heersen de staatsamateurs over hun eigen grote Ronde, de Vredeskoers. Geen sportwedstrijd zo verweven met de socialistische heilstaat. Maar zelfs het IJzeren Gordijn heeft gaten. In mei 1967 wint de Vlaming Marcel Maes, als enige Belg ooit, de Vredeskoers. Het communistisch staatsapparaat kijkt toe. “De mensen durfden amper spreken tegen ons.”
Wim Vos
Vrijdag 26 juni 2020 om 06:00
Daarvoor heeft Marcella Maes nu de twee albums op de tafel gelegd. Bij het bladeren zien we foto’s van de jonge Marcel Maes in actie, op een podium, bij een huldiging… De locaties zijn Warschau, Poznan, Karl-Marx-Stadt, steden die in 1967 diep in het Oostblok liggen en waar de 22-jarige Maes dat jaar de gelukkigste weken van zijn loopbaan kent. In haar voorkamer houdt zijn zus vandaag de herinnering aan een van de merkwaardigste zeges uit het Belgische amateurwielrennen levend. “Marcel was geen grote prater”, zegt ze. “Maar over de Vredeskoers sprak hij graag. Hoeveel volk daar wel niet was. Hoe goed georganiseerd alles was. En dat hij er gewonnen had, natuurlijk. Als eerste Belg, in het Oostblok. Voor én na hem is het geen Belg meer gelukt.”
Zacht: “Ja ja, daar is indertijd veel over gesproken.”
***
Als de Vredeskoers op 10 mei 1967 in het in het Poolse Warschau start, is het dubbel feest. Die XX. Friedensfahrt, titelt Neues Deutschland, de communistische staatskrant van de DDR. De twintigste editie, een jubileum. De organisatie heeft er zelfs staatsdichter Karl Mundstock voor aan het werk gezet. Überm Glanz der Asphaltbänder, schrijft hij in zijn hymne. Tegen de glans van asfaltstroken / zien we op de van zweet doordrenkte wegen / – tel de volkeren, tel de vlaggen – / de vredevolle strijd van onze landen.
Wielrennen tegen een achtergrond van veel protocol, nog meer pathos en een zware ideologische boodschap. Zo kennen ze de Vredeskoers aan de andere kant van Europa. Sinds de wedstrijd in 1948 voor het eerst werd gereden, is ze pijlsnel uitgegroeid tot een wapen in de propagandastrijd tussen het communistische Oostblok en het kapitalistische Westen. Is de Tour de France in het Westen de grootste wedstrijd, dan is de Franse Ronde voor het Oostblok een kapitalistische uitwas van de klassenvijand waar profwielrenners ordinair salami (Molteni) en medicijnen (Poeders Mann) proberen te slijten via hun prestaties. Niets daarvan achter het IJzeren Gordijn.
© KOERS (Roeselare)Het Oostblok kent geen profwielrennen en zweert bij amateurs, die – aldus het communistische ideaal – koersen uit liefde voor de sport en het vaderland. Pas na de val van de Muur in 1989 zullen de beste Oost-Europeanen aan de Tour deelnemen. Zolang is de Vredeskoers – de zestiendaagse rittenkoers langs Praag, Warschau en (Oost-)Berlijn – de enige wedstrijd die er echt toe doet in Oost-Europa. Elke deelnemer is met een klap een held van het proletariaat, elke ritzege bewijst het gelijk van de eigen ideologie. Bovendien brengt de Vredeskoers geen worsten of pillen aan de man, maar draagt ze een veel nobelere boodschap uit. Niet toevallig staat de witte vredesduif van Picasso prominent op de leiderstrui.
De wedstrijd is, alweer volgens het communistisch ideaal, het symbool van de wereldwijde kameraadschap en verbroedering tussen de volkeren. Reden waarom iedereen welkom is. Bevriende landen eerst, hoe pover hun wielercultuur ook is. In 1967 komen er ploegen uit Cuba en Mongolië aan de start. Maar ook westerse landen. Op één voorwaarde: het moeten amateurs zijn. Liefhebbers. In de praktijk: jonge renners op zoek naar een profcontract. Dat hun aanwezigheid schaamteloos misbruikt wordt door het communistische staatsapparaat moeten ze voor lief nemen.
Een van de Westerse landen die al sinds 1952 een delegatie stuurt, is België. Met zes stappen ze begin mei 1967 op het vliegtuig richting Warschau: Marcel Maes, Wilfried David, René De Bie, Belgisch amateurkampioen Jean-Marie Gorez, Frans Mintjens en Pol Mahieu. Eén journalist van De Rode Vaan, het lijfblad van de Belgische communisten, vergezelt hen. “Ik was de allereerste mens uit Ledegem die naar het Oostblok ging”, herinnert Mahieu zich. “Het hele dorp sprak ervan.”
***
Hun herinneringen aan de wedstrijd zelf? Mintjens, De Bie en Mahieu moeten diep in hun geheugen graven. Dat het zwaar was, ja. “Maar dat wisten we op voorhand”, zegt Mintjens. “Lastiger en prestigieuzer dan de Vredeskoers had je niet bij de amateurs. Ze noemden het niet voor niks de Tour de France van het Oostblok. Veel ritten, lange ritten, en veel op en af.”
Bovendien was de tegenstand niet mals, voegt Mahieu eraan toe. “Amateurs noemden ze dat dan. Maar die Russen, Polen en Oost-Duitsers leefden en trainden als profs. Staatsamateurs waren het. Die minstens zo goed waren als negentig procent van de profs bij ons.” Mintjens: “En gemotiveerd. Die hadden ginder privileges en hoefden niet naar de fabriek. Maar dan moesten ze wel presteren. Ik heb er zien vallen en met een half gebroken lijf weer op de fiets zien kruipen. Onmenselijk. Maar ze hadden schrik dat ze bij hun opgave hun voordelen kwijt zouden spelen.”
Zelfs de manier waarop Marcel Maes dat hele communistische staatsapparaat in de luren legde, is vervaagd. “Marcel was in België een goede amateur zonder meer. Maar ginder kregen ze hem er gewoon niet afgereden. En hij had een goede tijdrit in de benen. Dan sta je al ver, hè.”
© Familie MaesMaar wat niet vervaagd is, is de herinnering aan wat zich naast de koers afspeelde. Mintjens: “Van de bondscoach moesten we drie peperkoeken meenemen uit België. Als het eten tegenviel, hadden we dat toch. Maar dat was niet nodig. Als westerlingen werden wij als vedetten onthaald. Al zagen we wel meteen dat alles anders was. Iedereen werkte daar. Zelfs de vrouwen zag je kasseien leggen en met de camion rijden. Dat was in België toen ondenkbaar. Dat was dus een arbeidersstaat.”
Een arbeidersstaat waar het leven en de Vredeskoers streng geregisseerd worden. Als Gorez de eerste etappe start in zijn tricolore trui, wordt hem kordaat gevraagd die niet meer te dragen. Mintjens: “Hij leek te veel op de West-Duitse vlag. Dat hadden ze niet graag.”
Fahrt der Millionen
Maar vooral moet de wedstrijd alle westerse wedstrijden overtreffen. De bijnaam Fahrt der Millionen waarmaken, naar de tien miljoen toeschouwers die er elk jaar langs de kant staan. Mintjens: “Ik heb nooit een wedstrijd gezien die zo goed georganiseerd was. Zelfs de Tour niet. En dat volk... Waar je kwam, werden er vlaggen uitgehangen, hingen erebogen, werden duiven losgelaten, stond de burgemeester te speechen en rukte de fanfare uit. De fabrieken werden letterlijk stilgelegd om naar ons te komen kijken. Schoolkinderen, volwassenen, vrouwen: dat zag zwart van het volk. We kwamen vaak aan op een assenpiste, een baan rond een voetbalveld. Dan zat er 80.000 man in een stadion. … En alles verliep vlekkeloos. Niemand die het in zijn kop haalde om net voor de coureurs de straat over te lopen.
“Ook aan de aankomst. Daar trommelden ze een leger jongetjes op. Eentje droeg jouw rugnummer. Die pakte je fiets aan, ging mee met jou op de bus, hield al je spullen in de gaten en zette alles netjes aan je hotelkamer af. Je moest naar niks omkijken.”
© Archief Mark Van HammeMaar eenmaal de koers voorbij zien de Belgen ook de schaduwzijde van die strakke regie. Mintjens: “Zoveel volk je overdag zag, zo stil was het ’s avonds. Dan vluchtten de mensen hun huis in. En ze hadden niet veel. Ze stonden in lange rijen aan te schuiven voor de bakker of de beenhouwer.”
Op de rustdagen worden de westerse renners bovendien meegetroond naar de trots van de zelfverklaarde arbeidersparadijzen. Mahieu: “Dan kreeg je een tolk mee en moest je ginder fabrieken bezoeken.” Alles in het teken van de vrede en de broederschap tussen de arbeiders, is de boodschap. Aanvankelijk start de Vredeskoers traditioneel op de Internationale Dag van de Arbeid. Later wordt dat 8 mei, de dag van de triomf van de Sovjets op het Nazisme. Met alle rituelen die erbij horen.
Ook in 1967 wordt voor de start van de eerste etappe de Russische ploeg met veel ceremonieel vertoon door de voltallige DDR-ploeg bedankt voor de bevrijding van het fascisme. Mintjens: “Maar eigenlijk hadden wij heel weinig contact met de bevolking ginder. De meesten durfden amper praten met ons. Er heerste wantrouwen. Enkele Polen probeerden wat bij te verdienen door hun tubes aan ons te verkopen. Maar dat was verboden en gebeurde in de grootste geheimzinnigheid. Twee renners buiten op uitkijk, nog eentje binnen. De staat kon overal meekijken.”
***
Marcel Maes laat het die twee weken in mei ’67 niet aan zijn hart komen. Bij zijn selectie voor de Vredeskoers had hij nog getwijfeld. “Ik ben maar een patattencoureur”, had hij laten optekenen, teleurgesteld over zijn vorm. Maar al in de proloog was hij verrassend derde geworden, niet ver achter de Tsjechische topfavoriet Jan Smolik. Nadien was hij altijd in de buurt van Smolik gebleven en toen die in rit 11 een zware inzinking kreeg, stond Maes plots aan de leiding. Hij won geen rit in die twee weken tussen Warschau en Praag, maar in het eindklassement had hij liefst 6’34” voorsprong op de Bulgaar Kirilov. In Praag mocht hij als eindoverwinnaar de vredesduif de vrijheid geven. Tot groot jolijt van de journalist van De Rode Vaan.De Belgische zege, schreeuwt hij net niet uit, is ook de triomf van de Vredeskoers en alles waar die ideologisch voor staat. En dat België dit eindelijk mag begrepen hebben.
“Lange jaren waren wij de enigen om er ernstig verslag over uit te brengen”, lezen we in het meinummer van ‘67. “Daar waar in de meeste andere bladen enkel korte, verdachtmakende stukjes verschenen met een hatelijke ‘IJzeren Gordijn’-inslag. De werkelijke feiten zijn uiteindelijk sterker gebleken dan de meest perfide leugens.”
Marcel Maes spreekt hem alvast niet tegen. Als hij er vijftien jaar later in een Belgische krant op zijn zege terugblikt, is hij nog altijd in de wolken: “De Vredeskoers was de mooiste koers die ik ooit gereden heb. Weet je dat ze daar de treinen doen stoppen voor de koers? De tramrails worden er dichtgenageld met panlatten, om het de heren renners zo goed mogelijk naar hun te zin maken. En wat een organisatie… Voor elke ploeg is er constant een tolk. Die is zelfs mee naar de televisie gestapt toen ik als laureaat werd geïnterviewd.”
Zijn dochter zal er zelfs haar naam aan overhouden: Cornelia, naar een schoolmeisje dat hij in Karl Marxstad had leren kennen. “We moesten een of andere fabriek bezoeken. Alle kinderen uit de buurt waren gemobiliseerd, en een lief meisje gaf mij een mooi boeket bloemen. Ze kreeg mijn adres te pakken en stuurde me prompt een lief kaartje.” Maes zal tot zijn dood in 1997 met haar corresponderen.
***
Een week na zijn zege was er een vrachtwagen toegekomen, herinnert Marcella Maes zich. Haar broer had zijn moment de gloire dan al gehad. Op de luchthaven hadden ze hem opgewacht, hij was met veel plichtplegingen op het stadhuis ontvangen en geen krant die hem niet als een toekomstige Tourwinnaar had afgeschilderd. In de vrachtwagen hadden alle prijzen gelegen die de Belgen achter het IJzeren Gordijn verzameld hadden. Ook dat was de Vredeskoers: amateurs betaalde je niet in geld, maar wel in natura.
“En kreeg je toch een paar zloty’s, dan moesten we ze ginder direct besteden”, zegt Mahieu. “Dat geld was hier niks waard.” Kristallen vazen, horloges, boeken en een motor: de vrachtwagen lag vol. Maes had de motor mee naar huis genomen. “We hebben allemaal mogen kiezen”, lacht Mintjens . “Ergens in mijn kelder moeten nog altijd boeken in het Russisch liggen.”
Maar het lot dat de Vredeskoers na 1989 – als het Oostblok in mekaar stuikt – zal kennen, ondergaat veel sneller de loopbaan van Marcel Maes: ze dooft uit als een kaars. Terwijl de Oost-Europeanen de macht in hun koers weer overnemen en alleen de Fransman Danguillaume er de volgende dertig jaar als westerling nog in zal slagen om de wedstrijd te winnen, wordt Maes prof. In 1968 is hij zelfs deel van de Belgische ploeg als Van Springel maar nipt naast de eindzege in de Tour grijpt. Maar anderhalve maand later breekt hij bij een zware val in de Beneluxronde zijn dijbeen. Hij zal er nooit meer helemaal van herstellen. In 1973 is hij renner af. Het zal bij de Tour de France van het Oostblok blijven.
© Familie Maes
11-28-21, 10:33 AM
#10
Member
Thread Starter
Originally Posted by hellawatters
Very interesting! Is there a source to read more about the peace race? Was Mongolia within the soviet sphere of influence at this time?
11-28-21, 10:34 AM
#11
Member
Thread Starter
Originally Posted by martl
In that time there still was the separation of amateurs vs. pros. All the communist Soviet block riders couldn't be called Pro for political reasons, in western countries it was a bit like a second league for prospects. It was important because Olympia was restricted to amateur riders until 92.
The Friedensfahrt was considered to be the "Tour de France for amateurs" and a win there was certainly a big deal. If you were eastern block, it bought you neverending fame and a comfortable government-provided life, if you were western, pro team managers would take notice.
The Friedensfahrt was considered to be the "Tour de France for amateurs" and a win there was certainly a big deal. If you were eastern block, it bought you neverending fame and a comfortable government-provided life, if you were western, pro team managers would take notice.
11-28-21, 10:55 AM
#12
Member
Thread Starter
Originally Posted by Millstone
Rest of the article. Enjoy! In Dutch/Belgian, so maybe you want an online translator. Babelfish..?
Marcel Maes won de Vredeskoers, goed voor één van de merkwaardigste zeges uit het Belgische wielrennen: “Fabrieken werden stilgelegd”
Het eindpodium van de Vredeskoers 1967 met Marcel Maes op het hoogste schavot. — © Familie Maes1967. Voller kan de Koude Oorlog niet zijn. In het Westen rijden de ‘kapitalistische’ profs de Tour de France. In het Oostblok heersen de staatsamateurs over hun eigen grote Ronde, de Vredeskoers. Geen sportwedstrijd zo verweven met de socialistische heilstaat. Maar zelfs het IJzeren Gordijn heeft gaten. In mei 1967 wint de Vlaming Marcel Maes, als enige Belg ooit, de Vredeskoers. Het communistisch staatsapparaat kijkt toe. “De mensen durfden amper spreken tegen ons.”
Wim Vos
Vrijdag 26 juni 2020 om 06:00
Daarvoor heeft Marcella Maes nu de twee albums op de tafel gelegd. Bij het bladeren zien we foto’s van de jonge Marcel Maes in actie, op een podium, bij een huldiging… De locaties zijn Warschau, Poznan, Karl-Marx-Stadt, steden die in 1967 diep in het Oostblok liggen en waar de 22-jarige Maes dat jaar de gelukkigste weken van zijn loopbaan kent. In haar voorkamer houdt zijn zus vandaag de herinnering aan een van de merkwaardigste zeges uit het Belgische amateurwielrennen levend. “Marcel was geen grote prater”, zegt ze. “Maar over de Vredeskoers sprak hij graag. Hoeveel volk daar wel niet was. Hoe goed georganiseerd alles was. En dat hij er gewonnen had, natuurlijk. Als eerste Belg, in het Oostblok. Voor én na hem is het geen Belg meer gelukt.”
Zacht: “Ja ja, daar is indertijd veel over gesproken.”
***
Als de Vredeskoers op 10 mei 1967 in het in het Poolse Warschau start, is het dubbel feest. Die XX. Friedensfahrt, titelt Neues Deutschland, de communistische staatskrant van de DDR. De twintigste editie, een jubileum. De organisatie heeft er zelfs staatsdichter Karl Mundstock voor aan het werk gezet. Überm Glanz der Asphaltbänder, schrijft hij in zijn hymne. Tegen de glans van asfaltstroken / zien we op de van zweet doordrenkte wegen / – tel de volkeren, tel de vlaggen – / de vredevolle strijd van onze landen.
Wielrennen tegen een achtergrond van veel protocol, nog meer pathos en een zware ideologische boodschap. Zo kennen ze de Vredeskoers aan de andere kant van Europa. Sinds de wedstrijd in 1948 voor het eerst werd gereden, is ze pijlsnel uitgegroeid tot een wapen in de propagandastrijd tussen het communistische Oostblok en het kapitalistische Westen. Is de Tour de France in het Westen de grootste wedstrijd, dan is de Franse Ronde voor het Oostblok een kapitalistische uitwas van de klassenvijand waar profwielrenners ordinair salami (Molteni) en medicijnen (Poeders Mann) proberen te slijten via hun prestaties. Niets daarvan achter het IJzeren Gordijn.
© KOERS (Roeselare)Het Oostblok kent geen profwielrennen en zweert bij amateurs, die – aldus het communistische ideaal – koersen uit liefde voor de sport en het vaderland. Pas na de val van de Muur in 1989 zullen de beste Oost-Europeanen aan de Tour deelnemen. Zolang is de Vredeskoers – de zestiendaagse rittenkoers langs Praag, Warschau en (Oost-)Berlijn – de enige wedstrijd die er echt toe doet in Oost-Europa. Elke deelnemer is met een klap een held van het proletariaat, elke ritzege bewijst het gelijk van de eigen ideologie. Bovendien brengt de Vredeskoers geen worsten of pillen aan de man, maar draagt ze een veel nobelere boodschap uit. Niet toevallig staat de witte vredesduif van Picasso prominent op de leiderstrui.
De wedstrijd is, alweer volgens het communistisch ideaal, het symbool van de wereldwijde kameraadschap en verbroedering tussen de volkeren. Reden waarom iedereen welkom is. Bevriende landen eerst, hoe pover hun wielercultuur ook is. In 1967 komen er ploegen uit Cuba en Mongolië aan de start. Maar ook westerse landen. Op één voorwaarde: het moeten amateurs zijn. Liefhebbers. In de praktijk: jonge renners op zoek naar een profcontract. Dat hun aanwezigheid schaamteloos misbruikt wordt door het communistische staatsapparaat moeten ze voor lief nemen.
Een van de Westerse landen die al sinds 1952 een delegatie stuurt, is België. Met zes stappen ze begin mei 1967 op het vliegtuig richting Warschau: Marcel Maes, Wilfried David, René De Bie, Belgisch amateurkampioen Jean-Marie Gorez, Frans Mintjens en Pol Mahieu. Eén journalist van De Rode Vaan, het lijfblad van de Belgische communisten, vergezelt hen. “Ik was de allereerste mens uit Ledegem die naar het Oostblok ging”, herinnert Mahieu zich. “Het hele dorp sprak ervan.”
***
Hun herinneringen aan de wedstrijd zelf? Mintjens, De Bie en Mahieu moeten diep in hun geheugen graven. Dat het zwaar was, ja. “Maar dat wisten we op voorhand”, zegt Mintjens. “Lastiger en prestigieuzer dan de Vredeskoers had je niet bij de amateurs. Ze noemden het niet voor niks de Tour de France van het Oostblok. Veel ritten, lange ritten, en veel op en af.”
Bovendien was de tegenstand niet mals, voegt Mahieu eraan toe. “Amateurs noemden ze dat dan. Maar die Russen, Polen en Oost-Duitsers leefden en trainden als profs. Staatsamateurs waren het. Die minstens zo goed waren als negentig procent van de profs bij ons.” Mintjens: “En gemotiveerd. Die hadden ginder privileges en hoefden niet naar de fabriek. Maar dan moesten ze wel presteren. Ik heb er zien vallen en met een half gebroken lijf weer op de fiets zien kruipen. Onmenselijk. Maar ze hadden schrik dat ze bij hun opgave hun voordelen kwijt zouden spelen.”
Zelfs de manier waarop Marcel Maes dat hele communistische staatsapparaat in de luren legde, is vervaagd. “Marcel was in België een goede amateur zonder meer. Maar ginder kregen ze hem er gewoon niet afgereden. En hij had een goede tijdrit in de benen. Dan sta je al ver, hè.”
© Familie MaesMaar wat niet vervaagd is, is de herinnering aan wat zich naast de koers afspeelde. Mintjens: “Van de bondscoach moesten we drie peperkoeken meenemen uit België. Als het eten tegenviel, hadden we dat toch. Maar dat was niet nodig. Als westerlingen werden wij als vedetten onthaald. Al zagen we wel meteen dat alles anders was. Iedereen werkte daar. Zelfs de vrouwen zag je kasseien leggen en met de camion rijden. Dat was in België toen ondenkbaar. Dat was dus een arbeidersstaat.”
Een arbeidersstaat waar het leven en de Vredeskoers streng geregisseerd worden. Als Gorez de eerste etappe start in zijn tricolore trui, wordt hem kordaat gevraagd die niet meer te dragen. Mintjens: “Hij leek te veel op de West-Duitse vlag. Dat hadden ze niet graag.”
Fahrt der Millionen
Maar vooral moet de wedstrijd alle westerse wedstrijden overtreffen. De bijnaam Fahrt der Millionen waarmaken, naar de tien miljoen toeschouwers die er elk jaar langs de kant staan. Mintjens: “Ik heb nooit een wedstrijd gezien die zo goed georganiseerd was. Zelfs de Tour niet. En dat volk... Waar je kwam, werden er vlaggen uitgehangen, hingen erebogen, werden duiven losgelaten, stond de burgemeester te speechen en rukte de fanfare uit. De fabrieken werden letterlijk stilgelegd om naar ons te komen kijken. Schoolkinderen, volwassenen, vrouwen: dat zag zwart van het volk. We kwamen vaak aan op een assenpiste, een baan rond een voetbalveld. Dan zat er 80.000 man in een stadion. … En alles verliep vlekkeloos. Niemand die het in zijn kop haalde om net voor de coureurs de straat over te lopen.
“Ook aan de aankomst. Daar trommelden ze een leger jongetjes op. Eentje droeg jouw rugnummer. Die pakte je fiets aan, ging mee met jou op de bus, hield al je spullen in de gaten en zette alles netjes aan je hotelkamer af. Je moest naar niks omkijken.”
© Archief Mark Van HammeMaar eenmaal de koers voorbij zien de Belgen ook de schaduwzijde van die strakke regie. Mintjens: “Zoveel volk je overdag zag, zo stil was het ’s avonds. Dan vluchtten de mensen hun huis in. En ze hadden niet veel. Ze stonden in lange rijen aan te schuiven voor de bakker of de beenhouwer.”
Op de rustdagen worden de westerse renners bovendien meegetroond naar de trots van de zelfverklaarde arbeidersparadijzen. Mahieu: “Dan kreeg je een tolk mee en moest je ginder fabrieken bezoeken.” Alles in het teken van de vrede en de broederschap tussen de arbeiders, is de boodschap. Aanvankelijk start de Vredeskoers traditioneel op de Internationale Dag van de Arbeid. Later wordt dat 8 mei, de dag van de triomf van de Sovjets op het Nazisme. Met alle rituelen die erbij horen.
Ook in 1967 wordt voor de start van de eerste etappe de Russische ploeg met veel ceremonieel vertoon door de voltallige DDR-ploeg bedankt voor de bevrijding van het fascisme. Mintjens: “Maar eigenlijk hadden wij heel weinig contact met de bevolking ginder. De meesten durfden amper praten met ons. Er heerste wantrouwen. Enkele Polen probeerden wat bij te verdienen door hun tubes aan ons te verkopen. Maar dat was verboden en gebeurde in de grootste geheimzinnigheid. Twee renners buiten op uitkijk, nog eentje binnen. De staat kon overal meekijken.”
***
Marcel Maes laat het die twee weken in mei ’67 niet aan zijn hart komen. Bij zijn selectie voor de Vredeskoers had hij nog getwijfeld. “Ik ben maar een patattencoureur”, had hij laten optekenen, teleurgesteld over zijn vorm. Maar al in de proloog was hij verrassend derde geworden, niet ver achter de Tsjechische topfavoriet Jan Smolik. Nadien was hij altijd in de buurt van Smolik gebleven en toen die in rit 11 een zware inzinking kreeg, stond Maes plots aan de leiding. Hij won geen rit in die twee weken tussen Warschau en Praag, maar in het eindklassement had hij liefst 6’34” voorsprong op de Bulgaar Kirilov. In Praag mocht hij als eindoverwinnaar de vredesduif de vrijheid geven. Tot groot jolijt van de journalist van De Rode Vaan.De Belgische zege, schreeuwt hij net niet uit, is ook de triomf van de Vredeskoers en alles waar die ideologisch voor staat. En dat België dit eindelijk mag begrepen hebben.
“Lange jaren waren wij de enigen om er ernstig verslag over uit te brengen”, lezen we in het meinummer van ‘67. “Daar waar in de meeste andere bladen enkel korte, verdachtmakende stukjes verschenen met een hatelijke ‘IJzeren Gordijn’-inslag. De werkelijke feiten zijn uiteindelijk sterker gebleken dan de meest perfide leugens.”
Marcel Maes spreekt hem alvast niet tegen. Als hij er vijftien jaar later in een Belgische krant op zijn zege terugblikt, is hij nog altijd in de wolken: “De Vredeskoers was de mooiste koers die ik ooit gereden heb. Weet je dat ze daar de treinen doen stoppen voor de koers? De tramrails worden er dichtgenageld met panlatten, om het de heren renners zo goed mogelijk naar hun te zin maken. En wat een organisatie… Voor elke ploeg is er constant een tolk. Die is zelfs mee naar de televisie gestapt toen ik als laureaat werd geïnterviewd.”
Zijn dochter zal er zelfs haar naam aan overhouden: Cornelia, naar een schoolmeisje dat hij in Karl Marxstad had leren kennen. “We moesten een of andere fabriek bezoeken. Alle kinderen uit de buurt waren gemobiliseerd, en een lief meisje gaf mij een mooi boeket bloemen. Ze kreeg mijn adres te pakken en stuurde me prompt een lief kaartje.” Maes zal tot zijn dood in 1997 met haar corresponderen.
***
Een week na zijn zege was er een vrachtwagen toegekomen, herinnert Marcella Maes zich. Haar broer had zijn moment de gloire dan al gehad. Op de luchthaven hadden ze hem opgewacht, hij was met veel plichtplegingen op het stadhuis ontvangen en geen krant die hem niet als een toekomstige Tourwinnaar had afgeschilderd. In de vrachtwagen hadden alle prijzen gelegen die de Belgen achter het IJzeren Gordijn verzameld hadden. Ook dat was de Vredeskoers: amateurs betaalde je niet in geld, maar wel in natura.
“En kreeg je toch een paar zloty’s, dan moesten we ze ginder direct besteden”, zegt Mahieu. “Dat geld was hier niks waard.” Kristallen vazen, horloges, boeken en een motor: de vrachtwagen lag vol. Maes had de motor mee naar huis genomen. “We hebben allemaal mogen kiezen”, lacht Mintjens . “Ergens in mijn kelder moeten nog altijd boeken in het Russisch liggen.”
Maar het lot dat de Vredeskoers na 1989 – als het Oostblok in mekaar stuikt – zal kennen, ondergaat veel sneller de loopbaan van Marcel Maes: ze dooft uit als een kaars. Terwijl de Oost-Europeanen de macht in hun koers weer overnemen en alleen de Fransman Danguillaume er de volgende dertig jaar als westerling nog in zal slagen om de wedstrijd te winnen, wordt Maes prof. In 1968 is hij zelfs deel van de Belgische ploeg als Van Springel maar nipt naast de eindzege in de Tour grijpt. Maar anderhalve maand later breekt hij bij een zware val in de Beneluxronde zijn dijbeen. Hij zal er nooit meer helemaal van herstellen. In 1973 is hij renner af. Het zal bij de Tour de France van het Oostblok blijven.
© Familie Maes
11-29-21, 02:54 AM
#13
Strong Walker
Originally Posted by Cyclopast
Exactly! So exciting race! I love the fact that it seemed more open to any nationality than what you can see today.
Last edited by martl; 11-29-21 at 02:59 AM.
Likes For martl:
